انواع جراحی فک یا جراحی های ارتوگناتیک

واژه ارتوگناتیک در اصطلاح شناسی پزشکی به معنای صاف کردن فک است که عموم مردم از آن به عنوان عمل جراحی ردیف‌سازی فک یاد می‌کنند. جراحی فک با هدف اصلاح ناهنجاری‌های دندانی از جمله عدم تطابق فک و دندان‌های بالا و پایین و… انجام می‌گیرد، که سبب بهبود توانایی جویدن، تکلم و تنفس می‌شود. همچنین جراحی‌ فک می‌تواند در زیبایی و بهبود وضعیت ظاهری نیز نقش بسزایی داشته باشد.

در این مقاله قصد داریم به انواع جراحی فک بپردازیم تا شما را در مسیر انجام این جراحی راهنمایی کرده باشیم.

چرا افراد به جراحی فک نیازمند هستند؟

از مهم‌ترین عارضه‌هایی که نیازمند انواع جراحی فک برای افراد می‌شود عبارتند از:

• ناهنجاری‌های مادرزادی در ناحیه فک و صورت
• دردهای مزمن در فک یا مفصل فک (TMJ)
• بی‌اختیار تنفس کردن از راه دهان
• ناتوان بودن در بهم رساندن لب بدون کشیدن آن
• وجود آسیب دیدگی یا مصدومیت در ناحیه فک و صورت
• وجود عارضه اپن بایت (یا فاصله میان دندان‌های بالایی و پایینی در صورتی که دهان بسته است.) اپن بایت به سه دسته کلی دسته بندی مي‌شود:

1. اپن بایت دندان‌های قدامی، دراین شرایط همپوشانی میان دندان‌های جلو برروی فک بالا و پایین در هنگام بسته شدن فک ایجاد می‌شود.
2. اپن بایت دندان خلفی، در این شرایط میان دندان‌های عقب دهان برروی فک بالایی و پایینی در هنگام بسته شدن تماسی ایجاد نخواهد شد.
3. اوربایت ناقص، در این شرایط دندان‌های قدامی فک پایین با دندان‌های قدامی فک بالا یا نرم موجود در دهان در هنگام بسته شدن تماسی پیدا نخواهند کرد.

• جلو بودن فک بالا
• وجود تومور یا هرگونه آسیب‌های پاتولوژیک در ناحیه فک
• عقب بودن چانه و فک پایینی

جراحی فک بالا

از پرکاربردترین جراحی‌های فک یا ارتوگناتیک است، که در جهت از بین بردن عقب رفتگی یا بیرون زدگی‌ قابل ملاحظه در ناحیه فک بالا، کراس بایت، دیده شدن خیلی زیاد یا کم دندان‌های بالا، اوپن بایت و میدفیشیال هیپوپلازی صورت می‌گیرد. در این جراحی، جراح برای ایجاد حرکت یکپارچه فک بالا استخوان آن را به شکلی برش می‌دهد که کل فک (چه سقف و چه دندان‌های بالایی) به شکل یکجا حرکت داده می‌شوند.

پس از حرکت فک بالا، پزشک ارتودنتیست دندان‌ها و فک بالا را در موقعیت مناسبی قرار می‌دهد، به شکلی که دندان‌های پایین و بالا برروی یکدیگر قرار گیرند. لازم به ذکر است انجام ارتودنسی پیش از انجام انواع جراحی فک بالایی سبب می‌شود دندان‌ها با کمتری اختلاف تراز با یکدیگر باشند.

جراحی فک پایین

جراحی فک پایین نیز با هدف درمان عقب رفتگی و یا بیرون زدگی در فک پایین صورت می‌گیرد. انواع جراحی فک پایین را می‌توان به دو روش استئوتومی انجام داد که پس ازبرش فک و قرارگیری آن در جایی درست آن را با کمک پیچ و پلیت در موقعیت جدید آن تثبیت می‌کنند.

استئوتومي  SSRO یا استئوتومی  IVRO

در روش استئوتومی IVRO، جراح فک استخوان را به شکل مورب برش خواهد داد و بخشی از آن را برخواهد داشت، و در روش استئوتومی SSRO (داخل دهانی عمودی راموس)، جراح فک می‌بایست قسمتی پشتی استخوان فک را به شکل عمودی برش می‌دهد.

شما می­توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص جراحی فک و صورت به صفحه مقالات جراحی فک و صورت مراجعه کنید.

جراحی فک بالا و پایین

مواردی وجود دارند که در آن‌ها صورت بیمار بسیار بلند و دارای مشکلاتی همچون مال اکلوژن، جلو بودن لب‌ها و چانه، عدم تقارن است. در این صورت جراح ارتودنتیست جراحی هردو فک پایین و بالا را پیشنهاد می‌کند. برای انجام این جراحی معمولا فک بالایی به سمت بالا و فک پایینی به جلو برده می‌شود که این موارد در کنار عقب بردن نوک چانه سبب تنظیم شدن میزان بلندی صورت و زیبایی چهره خواهد شد.

جراحی چانه

در بعضی از مواقع عقب رفتگی شدید در ناحیه فک پایینی همراه با چانه کوچک خواهد بود که در اکثر مواقع می‌توان با جا به جایی فک پایینی، جراحی چانه را نیز انجام داد. همچنین می‌توان با  عمل جراحی کمبود چانه را نیز اصلاح نمود، به شکلی که جراح فک یک تکه از استخوان چانه را  از قسمت جلویی آن خواهد برید و او را در موقعیت جدیدی قرار می‌دهند، سپس با استفاده از پیچ و صفحه آنها را تثبیت می‌کنند.

جراحی جلو کشیدن نوک چانه

جراحی جلو کشیدن نوک چانه زمانی انجام داده می‌شود که چانه بیمار بیش از اندازه کوتاه باشد و دندان‌ها نتوانند درست روی یکدیگر قرار گیرند یا به اصطلاح پزشکی مشکل مال اکلوژن وجود نداشته باشد. در این عمل جراحی به دلیل اینکه مشکلی در ساختار دندان‌ها موجود نیست، جراحی به شکل بسیار ساده و تنها با استئوتومی (شکستن استخوان) یا استفاده از ایمپلنت صورت می‌گیرد. از آنجایی که عمل جراحی کشیدن نوک چانه، عمل بسیار کوتاهی است ورم ناشی از طی مدت زمان کوتاهی از بین خواهد رفت و عموم بیماران از نتیجه آن رضایت دارند.

جراحی عقب کشیدن نوک چانه

در صورتی که دندان‌ها به درستی روی یکدیگر قرار گیرند، اما نوک چانه مختصر نامتقارنی داشته باشد می‌توان این بدشکلی را با جراحی عقب کشیدن نوک چانه اصلاح کرد. اما اگر مشکلی در ساختار استخوانی شکل فک به دلیل عدم تقارن صورت وجود داشته باشد، تنها راه حل رفع این مشکل یکی از جراحی‌های اصلاحی فک مانند جراحی دو فک بالا و پایین است.

استخوان‌ سازی تحت کشش و  SARPE

انواع جراحی فک با روش استخوان سازی تحت کشش، روشی است که از عمل کشش تدریجی و فزآینده استخوان به مرور زمان انجام گرفته تا  ناهنجاری و بدشکلی بافت‌های استخوانی را ترمیم کند. در روش ذکر شده کشش تدریجی برروی شکستی‌هایی که در زمان جراحی دراستخوان ایجاد شده، اعمال تا تولید استخوان و بافت‌های نرم در آن محیط را افزایش دهند. این عمل نه تنها سبب افزایش تولید استخوان جدید خواهد شد بلکه در ساخته شدن بافت‌های نرم همراه با استخوان از قبیل پوست، مخاط، عضلات، اعصاب و رگ‌های خونی از طریق تحریک نقش خواهد داشت.

SARME  یا  SARPE

دو عمل جراحی SARPE (افزایش سریع وسعت کام به کمک جراحی) و SARME افزایش سریع وسعت استخوان فک به کمک جراحی در درجه اول هردو برای درمان ناهماهنگی‌های موجود در دو فک پایین، بالا و یا کوچک بودن بیش از اندازه فک صورت می‌گیرند. درصورتی که بیمار دارای فک بالایی کوچک یا باریکی باشد، قسمتی از استخوان فک که دندان برروی آن قرار دارد از بخش عقبی جدا خواهد شد و پس از آن با استفاده از ابزارهای وسیع کننده (به نام هیراکس) وسعت آن افزایش داده خواهد شد. این ابزارهای وسیع کننده فک از چند روز قبل از عمل جراحی توسط پزشک یا جراح ارتودنتیست در اختیار شما قرار داده مي‌شود. بنابراین فک بالایی شما پس از چند روز وسیع‌تر خواهد شد و استخوان‌ها در وضعیت بهتر(بزرگ‌تری) قرار خواهند گرفت. پس از این مرحله دندان‌پزشکان، دندان‌های جلویی شما را جا به جا خواهند کرد تا فضای باز ایجاد شده بسته شود. در این حال دندان‌های عقبی و فک بالایی به شکل پهن‌تری در خواهند آمد.

نکاتي که بايد پیش از عمل رعایت شوند

متخصصان جراحی فک پیش از عمل جراحی با استفاده از تصاویر تشخیصی، مدل‌های سه بعدی و نرم افزارهای پیشرفته برنامه‌ درمانی برای بیمار تهیه می‌کنند. همچنین در هنگام مشاوره، معاینه بیهوشی و پیش از انجام آزمایشات خون از بیمار خواسته می‌شود تا مواردی مانند عدم مصرف دخانیت، دو هفته پیش از عمل جراحی یا مصرف نکردن هرگونه خوراکی 6 ساعت قبل از عمل است. همچنین از بیمار خواسته می‌شود تا قبل از جراحی در خصوص داروهای مصرفی خود به پزشک معالج اطلاع رسانی کرده تا در صورتی که منعی برای مصرف وجود نداشت، مانند روزهای معمول از آن استفاده کند.

روند انواع جراحی فک

جراحی فک و صورت را می‌توان به دو شکل بی‌هوشی و بی‌حسی، براساس صلاحدید پزشک و ترجیح بیمار در بیمارستان یا مطب انجام داد. اما از آنجایی که عمل زیبایی فک عموما از دهان صورت می‌گیرد، بنابراین جای زخمی نیز به جا نخواهد گذاشت. بیمار پس از عمل جراحی دارای درد و ورم مختصری در این ناحیه خواهد بود که می‌توان با کمک مسکن‌های تجویزی و غیرتجویزی آنها را آرام کرد. در نهایت به بیمار توصیه خواهد شد تا مدت معلوم پس از عمل خود تنها از مایعات و مواد غذایی نرم استفاده نماید.

بعد از انواع جراحی فک چه اتفاقاتی خواهد افتاد؟

• پس از انجام عمل جراحی اکثر بیماران به صورت خفیف یا متوسط درد را احساس خواهند کرد که می‌توان آن را با مصرف مسکن کاملا آرام کرد.
• از عوارض معمول پس از انواع جراحی فک می‌توان به ورم اشاره کرد که دارای شدت‌های متغیری می‌باشند. ورم ناشی از جراحی فک پایین بسیار شایع‌تر است و در فردای روز عمل به بیشترین میزان خود خواهد رسید.
• داشتن خونریزی ملایم پس از جراحی طبیعی خواهد بود. همچنین تجربه خون دماغ شدن خفیف به مدت یک هفته تا دو هفته پس از جراحی فک بالا نگران کننده نخواهد بود.
• خونریزی داخلی موجود در بافت‌های نرم سبب کبودی می‌شوند، که این خون‌مردگی‌ها معمولا گستره خواهند بود. این کبودی‌ها در مراحل اول در ناحیه فک اما بعدا تا ناحیه گردن و قفسه سینه ادامه خواهند یافت.

انواع جراحی فک، درمان و زیبایی در کنار هم

همانطور که از ابتدای مقاله با ما همراه بودید، در این بخش از یادداشت‌ها به انواع جراحی فک پرداختیم. جراحی فک یا ارتوگناتیک یکی از جراحی‌های معمول در جامعه است که به منظور رفع عارضه‌های موجود و ایجاد زیبایی در این ناحیه انجام می‌گیرد. در این مقاله سعی داشتیم تا جراحی فک را به اختصار توضیح دهیم و شما را با این عمل جراحی بیشتر آشنا کنیم.