از جمله سوالات متداولی که بیماران می‌پرسند این است که؛ آیا عمل جراحی زیبایی فک (ارتوگناتیک یا ارتوسرجری) بدون ارتودنسی امکان دارد؟ شاید اصلی‌ترین دلیل این پرسش این باشد که برای خود جراحی فک را بزرگ و سخت کرده‌اند. امیدوار هستند که حداقل بدون ارتودنسی دوران پیش یا پس از جراحی را بگذرانند. برخی از بیماران، به ویژه بزرگسالان شاغل، دوست دارند که به هیچ عنوان از بریس یا براکت استفاده نکنند. زیرا استفاده از بریس برای دو سال برای آنها مشکل‌ساز است. البته شرایطی وجود دارد که این امکان را فراهم کند، اگرچه نتایج به اندازه بریس‌ها خوب نخواهد بود. در این مطلب به این سوال بطور مبسوط پاسخ می‌دهیم. تا قبل از تبدیل کردن عمل به یک هیولای ترسناک، از چند و چون آن مطلع شوید.
فهرست مطالب
مقدمه
از چند سال پیش تا کنون که جراحی فک یا جراحی ارتوگناتیک به صورت حرفه‌ای و گسترده انجام می‌شود؛ دیگر مثل گذشته بیماران برای درمان تمام ناهنجاری‌های فکی به ارتودنتیست‌ها ارجاع داده نمی‌شوند. در گذشته، بیمارانی که دچار ناهنجاری در ناحیه دندان بودند، اغلب ابتدا از یک متخصص ارتودنسی کمک می‌گرفتند. این یک اقدام طبیعی است زیرا اکثر مردم از عمل جراحی می‌ترسند.
قطعا اگر بتوان با ارتودنسی و به کمک براکت‌ها و بدون جراحی مشکل را حل کرد، بهتر است. بااین وجود، در سال‌های اخیر، تعداد بیماران جراحی زیبایی فک بدون مراجعه به متخصص ارتودنسی بطور محسوسی افزایش یافته است.
شاید اینترنت اطلاعات بیشتری را به راحتی در دسترس قرار داده است. بیماران بیشتری قادر به تشخیص نوع نیاز خود به پزشک هستند. صرف نظر از این، جراحی زیبایی فک نیز تا حدی پیشرفت کرده است که ما می‌توانیم درک خوبی از آناتومی فک و فیزیولوژی درمان داشته باشیم. بطوریکه در برخی مواقع جراح صلاح می‌داند که ابتدا جراحی انجام دهد و سپس از بریس‌ها یا براکت استفاده نماید.
چه نوع ناهنجاری فک را می توان با استفاده از جراحی و بدون ارتودنسی درمان کرد؟
هنگامی که ارزیابی زیبایی صورت را انجام می دهیم؛ نسبت‌ها و تقارن را از هر جهت، یعنی از جلو، نیمرخ و از بالا و پایین بررسی می‌کنیم. درواقع ترجیح بیماران نیز همین است. بدشکلی‌هایی که بدون بریس درمان می‌شوند بیشتر به دلیل عدم تناسب در بعد عمودی است. شرایطی که ما معمولاً آن را رشد بیش از حد فک بالا می‌نامیم. برخلاف اختلاف افقی اندازه فک که براحتی توسط خود بیماران تشخیص داده می شود،مشکلات در بعد عمودی فکین براحتی قابل توصیف نیستند. برای دریافت مشاوره جهت انجام جراحی زاویه سازی صورت و عمل بوکال فت می توانید به کلینیک دکتر مانی آرش راد مراجعه کنید.
این افراد معمولا دارای دندان‌های جلوآمده‌ی فک بالا یا لبخند لثه ای، صورت‌های دراز و بدون زاویه، چانه‌های عقب رفته و به اصطلاح در بعد عمودی رشد بیش از حد داشته‌اند. بعضی از این افراد با ناهنجاری محدود تحت درمان ارتودنسی با کشیدن چهار دندان پرمولر قرار می‌گیرند. تا فضای مناسب برای عقب کشیدن دندان‌های جلویی ایجاد شود. ارتودنسی بدون جراحی تا حدودی برآمدگی ناشی از دندان‌ها را کاهش می‌دهد ولی تأثیری روی لبخند لثه ای و یا درازی صورت ندارد.
بعضی از این افراد با رشد عمودی بیش از حد دچار ناهنجاری اپن‌بایت نیز هستند. یعنی دندان‌های جلویی و پایین در تماس با یکدیگر نیستند.
چرا جراحی فک در مشکلات عمودی فک(مثلا لبخند لثه ای) می‌تواند بدون ارتودنسی انجام شود؟
ابتدا باید تأکید کنیم که اگرچه می‌توان جراحی اصلاحی فک را برای تغییر شکل‌های عمودی بدون ارتودنسی انجام داد، اما الزما ایده‌آل نیست. بهترین برنامه درمانی هنوز شامل درمان ارتودنسی برای تراز كردن دندان‌ها قبل از جراحی است. هدف از جراحی فک، حرکت دادن فک‌ها به موقعیت مطلوب برای زیبایی صورت است. میزان حرکت فک تا حدی توسط موقعیت دندان محدود می‌شود. با وجود اینکه فک بیمار خیلی تناسبی با صورت او ندارد؛ اما در گاز زدن غذا و خوردن مشکل خاصی احتمالا احساس نمی‌کند.
در بیشتر موارد مربوط به رشد عمودی زیاد، تراز و جفت‌شدگی دندان‌ها معمولاً برای جراحی مناسب است. برخلاف عدم تناسب فک در بعد افقی مانند موارد ناهنجاری‌های کلاس دو و سه که دندان‌ها معمولاً نامرتب هستند؛ در موارد افزایش رشد عمودی صورت که رشد افقی فک بالا و پایین متناسب است؛ معمولاً فک فضای کافی برای جا دادن همه دندان‌ها دارد. در نتیجه میزان نامرتبی را کاهش می دهد و بهم ریختگی دندانی وجود ندارد. چنین شرایطی حالت ایده آل انجام جراحی بدون ارتودنسی را نشان می دهد.
این درمان چگونه انجام می‌شود؟
باز هم دوباره باید تأکید کنیم که هر مورد متفاوت با موارد دیگر است. با این حال، یک سری اصول کلی وجود دارد. در اغلب موارد فقط یک فک جراحی می‌شود ولی در بعضی موارد نیاز به جراحی هر دو فک وجود دارد.
برای فک بالا، باید ارتفاع عمودی را کاهش دهیم و همچنین قسمت جلویی دندان‌ها را به سمت عقب تنظیم کنیم. این کار با برداشتن مقدار از پیش تعیین شده‌ی استخوان به صورت عمودی انجام می‌شود. که این بسته به میزان لبخند لثه ای و همچنین طول لب بالا دارد. پس از جابجایی فک بالا به موقعیت مناسب‌تر (بالاتر و عقب‌تر) و اصلاح ارتفاع عمودی صورت، استخوان فک بوسیله‌ی پیچ‌ها و پلیت‌های تیتانیومی فیکس می‌شوند. در نتیجه نیازی به بستن دهان و یا غذا خوردن با نی بعد از جراحی نیست.
آیا نداشتن ارتودنسی یا براکت بعد از جراحی فک ضرر هم دارد؟
براکت‌ها برای تنظیم دقیق وضعیت دندان‌ها، که بخشی جدایی‌ناپذیر از لبخند زیبا و دلپذیر است؛ همچنین کارایی خوب برای گاز گرفتن، لازم است. بدون ارتودنسی، ما نمی‌توانیم به زیبایی و عملکرد بهینه برسیم. همچنین ممکن است درجه تغییر موقعیتی را که اغلب پس از جراحی اصلاحی فک باید اتفاق بیفتد را افزایش دهد. می‌تواند باعث انحراف در موقعیت فک، قبل از کامل شدن دوره درمان شود.
چه مواردی برای جراحی بدون ارتودنسی مناسب نیست؟
بیشتر موارد آندربایت و اوربایت، که دلیل بدشکلی بخاطر اختلاف افقی اندازه فک است، مناسب نیستند. زیرا این نوع بدشکلی و ناهنجاری در اندازه فک یک شبه اتفاق نمی‌افتد که بتوان بدون بریس و در کوتاه مدت درمان کرد. طی دوره بلوغ طی چند سال به تدریج اتفاق می افتد. درواقع همانطور که یک فک بیش از دیگری رشد می کند، دندان‌ها به دلیل رشد زیادی، بیشتر از هم دور می شوند.
جالب است که دندان‌ها بطور هوشمندانه به طور خودکار تفاوت سرعت فک بالا و پایین را با کج کردن خود برای رسیدن به تماس با دندان‌های مخالف جبران می کنند؛ تا درجاتی از کارایی جویدن را حفظ کنند. به همین ترتیب، جراحی برای جابجایی مجدد فک‌ها در چنین مواردی منجر به خارج شدن از موقعیت جفت شدگی این دندان‌ها می شود. زیرا آنها با موقعیت قدیمی استخوان فک سازگار شده اند. با این حال، هنوز هم می توان قبل از ارتودنسی عمل جراحی انجام داد. اما بعد از عمل، درمان ارتودنسی کاملا ضروری است.
حتی در میان موارد با رشد زیاد بعد عمودی صورت، مواردی وجود دارد که ممکن است درمان بدون ارتودنسی مناسب نباشد. اگر نامرتبی قابل توجهی در دندان‌ها وجود داشته باشد، فقط با جراحی نمی‌توانیم به آنچه می‌خواهیم دست پیدا کنیم.
محتوای پیشنهادی: جراحی دندان عقل
آیا جراحی فک بدون ارتودنسی را پیشنهاد می کنیم؟
جراح فک با بررسی رادیوگرافی‌ها و قالب‌های دندان‌های شما می‌تواند تشخیص دهد که جراحی بدون ارتودنسی امکانپذیر است یا خیر. شما باید با جراح فک و صورت خود مشورت کنید؛ زیرا او جراحی است که قرار است عمل کند و او قادر خواهد بود به شما بگوید چه چیزی را می‌تواند یا نمی‌تواند به دست آورد. همچنین اوست که نقاط ضعف و قوت هر درمان را به خوبی می‌داند. به هیچ عنوان از اینکه نظر سایر پزشکان را بگیرید نترسید. به هر حال شما تصمیم به انجام عمل مهمی دارید. جراحی زیبایی فک یک عمل انتخابی است و هیچ روش مطلق درست یا غلطی وجود ندارد. در نهایت، جراح و برنامه درمانی را انتخاب کنید که با آن راحت تر باشید.
کلام آخر اینکه در افراد با لبخند لثه ای معمولا درمان بدون ارتودنسی قابل انجام است.
در افراد با لبخند لثه ای ممکن است علاوه بر فک بالا، نیاز به جراحی جلو آوردن چانه جهت بهبود ظاهر چانه هم باشد.
